DE BEVRIJDING
Even mocht Schijndel proeven aan de bevrijding toen in de eerste dagen van de ‘Operatie Market Garden’ op 21 september 1944 de Amerikanen Schijndel binnentrokken. De vreugde was evenwel van korte duur. De volgende morgen trokken ze zich terug en was Schijndel weldra weer in bezit van de Duitse troepen en begonnen voor deinwoners bange weken waarin Schijndel het zwaar te verduren kreeg.
De maanden september en oktober 1944 waren roemruchte en heftige maanden voor Schijndel. Op zondag 17 september 1944 werd Schijndel bij het oorlogsgeweld betrokken tijdens Operation Market Garden. Het Amerikaanse 501st Parachute Infantry Regiment (PIR), toegevoegd aan de 101st Airborne Division, werd op de Schijndel Heide (tegenwoordig de Vlagheide) en bij Kasteel Heeswijk gedropt om de bruggen bij Veghel te veroveren en de corridor tussen Veghel en Sint-Oedenrode te beschermen.Hoewel Schijndel geen doel was tijdens Market Garden, werd het dorp een frontstad doordat de Duitsers Schijndel gebruikten als uitvalbasis om Veghel en de corridor aan te vallen.
Aan de bevrijding van Schijndel gingen weken vooraf van ernstige oorlogshandelingen, waardoor Schijndel veel heeft geleden en die worden aangeduid als de ‘Granaatweken’. Van 17 september tot 23 oktober 1944 waren voor de Schijndelse bevolking een waren nachtmerrie.
Er vielen tientallen doden en honderden gewonden; veel woonhuizen en andere gebouwen werden vernield. Onder deze omstandigheden werden daden van ware heldenmoed verricht, waaraan niet genoeg aandacht geschonken kan worden.
In de nacht en ochtend van vrijdag 22 september werd er in Schijndel hard gevochten omdat de Amerikaanse parachutisten tevergeefs de Duitsers uit Schijndel wilden verdrijven. Er sneuvelden vier Amerikaanse parachutisten. Er vielen tientallen doden en honderden gewonden; veel woonhuizen en andere gebouwen werden vernield. Onder deze omstandigheden werden daden van ware heldenmoed verricht, waaraan niet genoeg aandacht geschonken kan worden.
Op 28 september 1944 werd het gemeentehuis in brand gestoken door de Duitsers en brandde het 150 jaar oude gebouw volledig af en viel het kostbare archief ten prooi aan de vlammen. Tot op de dag van vandaag merken we het gemis van dat archief.
Op 17 oktober 1944 ging het klooster in Wijbosch ook in vlammen op. Ook de kerk in Wijbosch kreeg te zwaar te verduren
.
De laatste nacht van de granaatweken.
In de nacht van 22 oktober 1944 begon het gebulder. Tanks reden onafgebroken af en aan, doch toen dit rumoer bleef aanhouden en het rondgebazuinde bericht van: "morgen zijn ze hier" zijn indruk totaal verloren had, was het iedereen duidelijk, dat dit granaatvuur was. Het afschieten der projectielen was duidelijk te horen en de inslagen die kort daarop volgden, hadden een regelmaat alsof alle kanonnen der wereld het nu op Schijndel gemunt hadden. Zonder een ogenblik onderbreking duurde deze infernale verschrikking tot om ca. één uur de storm luwde en men in de kelders en schuilplaatsen verlicht adem haalde. Buiten was niets te zien dan een lichtgroen gekleurde mist, die met den nacht de verwoestingen aan het oog onttrok, terwijl het wolkendek fel verlicht werd door sterke zoeklichten.
Het bleef rustig tot 6 uur, toen het lieve leven van 's nachts weer begon. Het leek zelfs erger en vooral de bewoners van de kelders onder het Moederhuis, welk gebouw een der doelwitten van het tweede trommelvuur vormde, leek het of de wereld verging. Wederom werd er overal met klemmende aandrang gebeden en in angst en vreze wachtte men af, wat nu komen zou. De granaatregen bleef voort duren en veel wat de oorlogsstorm toe nu toe had gespaard, verpulverde onder de mokerslagen van de geallieerde artillerie. Vooral het centrum van het dorp moest het nu ontgelden, en naast het Moederhuis was het ook onze oude kerk e.o., die in het krieken van dezen Oktoberdag veel schade opliep. Twee uur lang, dus eens zolang als het nachtelijk trommelvuur, duurde deze verschrikking, maar toen hoorde de van angst en ontzetting haast verdoofde Schijndelaren, andere geluiden.
Dat was om 8 uur en spoedig daverden de tanks door Schijndel. Als een lopend vuurtje ging het rond en in een minimum van tijd was de Hoofdstraat omzoomd met een mensenmenigte, wier aantal zoo groot was, dat niemand had vermoed, dat zovelen nog in Schijndel waren gebleven. En tussen die verheugde mensen, waarop de sporen van de doorgestane ellende duidelijk te zien waren reden honderden tanks, jeeps en gevechtswagens, waarop en waarin de gebruinde en welgemoede mannen van de Highland en de Dessert-Rat-Division gezeten waren.
Nadat de mensen van hun verwondering over zoveel materiaal bekomen waren, barstte de vreugde los en de juichkreten der bevrijde Schijndelaren werden door de Britten naast hun, in den beginne zoo vreemd aandoende hoofdknik, overvloedig beantwoord met sigaretten en snoepgoed. Schijndel was dus bevrijd, bevrijd van Duitse bezetting, van roof en tirannie, maar bovenal van de beschieting die vooral in den laatsten nacht een zoo hevig karakter had aangenomen, dat velen al besloten hadden ons dorp te verlaten.
Doch nogmaals moesten wij het ontgelden, want circa 12 uur klinken boven het geraas der passerende tanks enkele granaatinslagen. De Duitsers bliezen den aftocht door enkele schoten op het fel omstreden Schijndel af te vuren en weer vielen er doodden op deze jubeldag, die daarnaast ook de laatste granaat over en in ons dorp bracht.
